A. Maddi Tazminat Hakkının Kapsamı ve Unsurları
Maddi tazminat, kazadan kaynaklanan somut parasal kayıpları karşılamayı amaçlar. Başlıca Maddi tazminat talepleri şunlardır:
1. Tedavi Giderleri: Kazadan kaynaklanan belgelendirilebilir tüm tedavi masrafları.
2. Çalışma Gücü Kaybı: Kazanın etkisiyle kişinin geçici veya kalıcı olarak iş göremez hale gelmesi nedeniyle oluşan kazanç kaybı zararı. Bu kayıp, kişinin maluliyet oranı ve gelir düzeyi dikkate alınarak hesaplanır.
3. Destekten Yoksun Kalma Tazminatı: Kazada vefat eden kişinin desteğinden mahrum kalan eş, çocuk, anne ve baba gibi yakınlarının uğradığı zarar. Bu zarar, ölen kişinin sağlığında sağlayacağı farazi (varsayımsal) destek miktarı üzerinden hesaplanır.
Önemli Not: Maddi tazminat talepleri, öncelikle kusurlu aracın Zorunlu Trafik Sigortası poliçesine yöneltilir. Ancak sigorta limitini aşan zararlar için, kusurlu araç sürücüsü ve işletenine başvurulabilir.
2. Manevi Tazminat Talebi ve Hukuki Dayanağı
Manevi tazminat, trafik kazası nedeniyle zarar görenin veya yakınlarının yaşadığı derin acı, üzüntü ve elem gibi manevi kayıpları bir nebze olsun hafifletmeyi amaçlar. Ölüm durumunda, ölenin yakınları (destekten yoksun kalanlar) bu hakkı talep edebilir.
Manevi tazminat, poliçede teminat altına alınmış ise sigorta şirketinden; kazada kusurlu olan araç sürücüsü ve işletenine karşı yöneltilebilir. Manevi tazminat miktarı, somut olayın özellikleri, kusur oranı, tarafların sosyal ve ekonomik durumu, meydana gelen zararın ağırlığı ve hakkaniyet ilkesi göz önünde bulundurularak hakim tarafından takdir edilir.
A. Sigorta Şirketine Başvuru (Dava Şartı)
Zorunlu Başvuru: Tazminat taleplerinde, dava açmadan önce kusurlu aracın sigorta şirketine yazılı başvuru yapılması zorunludur. Başvuru öncesinde Kaza tespit tutanağı, hastane epikriz raporları, doktor raporları (maluliyet oranını gösteren), vefat halinde veraset ilamı gibi belgeler toplanmalıdır. Sigorta şirketi, başvuruyu aldıktan ve gerekli belgeler tamamlandıktan sonra, 15 gün içinde talebi incelemek ve hak edilen tazminatı ödemekle yükümlüdür.
Sigorta şirketinin ödeme yapmaması veya eksik ödeme yapması durumunda, zarar gören hukuki yollara başvurabilir:
1. Sigorta Tahkim Komisyonu: Uyuşmazlıklar için hızlı bir çözüm yolu sunar.
2. Yetkili Mahkeme: Tazminat talepleri için Asliye Hukuk veya Asliye Ticaret Mahkemelerinde dava açılabilir.
4. Zamanaşımı Süresi
Trafik kazalarından kaynaklanan tazminat taleplerinde zamanaşımı süresi, zarar görenin zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten itibaren 2 yıl ve her halükarda kaza tarihinden itibaren 10 yıldır (TBK m. 72). Şayet trafik kazası, aynı zamanda ceza kanunlarına göre daha uzun bir zamanaşımı süresini gerektiren bir fiilden (örneğin taksirle yaralama veya taksirle ölüme neden olma) kaynaklanmışsa, maddi ve manevi tazminat talepleri için bu daha uzun olan ceza zamanaşımı süresi uygulanır.
Trafik kazası sonrası tazminat süreçleri, maluliyet oranı tespiti, sürekli iş göremezlik tazminatı, geçici iş göremezlik tazminatı, destekten yoksun kalma tazminatı gibi konular teknik bilgi ve güncel Yargıtay içtihatlarına hakimiyet gerektirir. Hak sahiplerinin, tüm yasal prosedürleri doğru ve zamanında yerine getirmeleri, adalete erişimlerini sağlamak için esastır. Hukuki süreçlerin takibi, zararın tam olarak tespiti ve tazminatın hakkaniyete uygun biçimde alınması açısından kritik rol oynamaktadır.
Maddi tazminat, kazadan kaynaklanan somut parasal kayıpları karşılamayı amaçlar. Başlıca Maddi tazminat talepleri şunlardır:
1. Tedavi Giderleri: Kazadan kaynaklanan belgelendirilebilir tüm tedavi masrafları.
2. Çalışma Gücü Kaybı: Kazanın etkisiyle kişinin geçici veya kalıcı olarak iş göremez hale gelmesi nedeniyle oluşan kazanç kaybı zararı. Bu kayıp, kişinin maluliyet oranı ve gelir düzeyi dikkate alınarak hesaplanır.
3. Destekten Yoksun Kalma Tazminatı: Kazada vefat eden kişinin desteğinden mahrum kalan eş, çocuk, anne ve baba gibi yakınlarının uğradığı zarar. Bu zarar, ölen kişinin sağlığında sağlayacağı farazi (varsayımsal) destek miktarı üzerinden hesaplanır.
Önemli Not: Maddi tazminat talepleri, öncelikle kusurlu aracın Zorunlu Trafik Sigortası poliçesine yöneltilir. Ancak sigorta limitini aşan zararlar için, kusurlu araç sürücüsü ve işletenine başvurulabilir.
2. Manevi Tazminat Talebi ve Hukuki Dayanağı
Manevi tazminat, trafik kazası nedeniyle zarar görenin veya yakınlarının yaşadığı derin acı, üzüntü ve elem gibi manevi kayıpları bir nebze olsun hafifletmeyi amaçlar. Ölüm durumunda, ölenin yakınları (destekten yoksun kalanlar) bu hakkı talep edebilir.
Manevi tazminat, poliçede teminat altına alınmış ise sigorta şirketinden; kazada kusurlu olan araç sürücüsü ve işletenine karşı yöneltilebilir. Manevi tazminat miktarı, somut olayın özellikleri, kusur oranı, tarafların sosyal ve ekonomik durumu, meydana gelen zararın ağırlığı ve hakkaniyet ilkesi göz önünde bulundurularak hakim tarafından takdir edilir.
A. Sigorta Şirketine Başvuru (Dava Şartı)
Zorunlu Başvuru: Tazminat taleplerinde, dava açmadan önce kusurlu aracın sigorta şirketine yazılı başvuru yapılması zorunludur. Başvuru öncesinde Kaza tespit tutanağı, hastane epikriz raporları, doktor raporları (maluliyet oranını gösteren), vefat halinde veraset ilamı gibi belgeler toplanmalıdır. Sigorta şirketi, başvuruyu aldıktan ve gerekli belgeler tamamlandıktan sonra, 15 gün içinde talebi incelemek ve hak edilen tazminatı ödemekle yükümlüdür.
Sigorta şirketinin ödeme yapmaması veya eksik ödeme yapması durumunda, zarar gören hukuki yollara başvurabilir:
1. Sigorta Tahkim Komisyonu: Uyuşmazlıklar için hızlı bir çözüm yolu sunar.
2. Yetkili Mahkeme: Tazminat talepleri için Asliye Hukuk veya Asliye Ticaret Mahkemelerinde dava açılabilir.
4. Zamanaşımı Süresi
Trafik kazalarından kaynaklanan tazminat taleplerinde zamanaşımı süresi, zarar görenin zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten itibaren 2 yıl ve her halükarda kaza tarihinden itibaren 10 yıldır (TBK m. 72). Şayet trafik kazası, aynı zamanda ceza kanunlarına göre daha uzun bir zamanaşımı süresini gerektiren bir fiilden (örneğin taksirle yaralama veya taksirle ölüme neden olma) kaynaklanmışsa, maddi ve manevi tazminat talepleri için bu daha uzun olan ceza zamanaşımı süresi uygulanır.
Trafik kazası sonrası tazminat süreçleri, maluliyet oranı tespiti, sürekli iş göremezlik tazminatı, geçici iş göremezlik tazminatı, destekten yoksun kalma tazminatı gibi konular teknik bilgi ve güncel Yargıtay içtihatlarına hakimiyet gerektirir. Hak sahiplerinin, tüm yasal prosedürleri doğru ve zamanında yerine getirmeleri, adalete erişimlerini sağlamak için esastır. Hukuki süreçlerin takibi, zararın tam olarak tespiti ve tazminatın hakkaniyete uygun biçimde alınması açısından kritik rol oynamaktadır.